Archives par mot-clé : César

CALIGULA de SUETONE – Chapitre IX – De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONE CALIGULA

Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam

Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

IX

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

CHAPITRE IX

Vita Gai

La dévotion des troupes envers Caligula

Caligulae cognomen castrensi ioco traxit, quia manipulario habitu inter milites educabatur.
Son nom de Caligula est à l’origine une blague des troupes sur la chaussure qu’il portait dans le camp.
Apud quos quantum praeterea per hanc nutrimentorum consuetudinem amore et gratia ualuerit, maxime cognitum est, cum post excessum Augusti tumultuantis et in furorem usque praecipites solus haud dubie ex conspectu suo flexit.
Leur amour et leur dévotion venaient de cette éducation au sein des troupes ; en outre, il fut surtout constaté que, après la mort d’Auguste, arrivèrent les tumultes et la fureur, mais il y ramena le calme par sa seule présence.
Non enim prius destiterunt, quam ablegari eum ob seditionis periculum et in proximam ciuitatem demandari animaduertissent;
Ils se rassérénèrent quand ils s’aperçurent qu’il se trouvait transporté dans la ville la plus proche ;
tunc demum ad paenitentiam uersi reprenso ac retento uehiculo inuidiam quae sibi fieret deprecati sunt.
Puis, enfin, ils se sont repentis, arrêtèrent son char, demandèrent de n’avoir pas à subir cette disgrâce.

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

CALIGULA de SUETONE – Chapitre VIII – De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONE CALIGULA

 Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam

Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

VIII

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

CHAPITRE VIII

Tiberius_palermo Caligula Suetone

Vita Gai

Sur le lieu de naissance de Caligula

C. Caesar natus est pridie Kal. Sept. patre suo et C. Fonteio Capitone coss. 
Caius César est né le jour avant les calendes de septembre, pendant le consulat de son père et de Caius Fonteius Capito.
Ubi natus sit, incertum diuersitas tradentium facit.
Le lieu de sa naissance est incertain et les témoignages divergent.
Cn. Lentulus Gaetulicus Tiburi genitum scribit,
Cn. Lentulus Gétulicus écrit qu’il naquit à Tibur,
Plinius Secundus in Treveris, vico Ambiatino supra Confluentes;
Pline dit que ce fut dans un village appelé Ambiatinus, à Trèves, au-dessus de Coblence ;
addit etiam pro argumento aras ibi ostendi inscriptas ob agrippinae pverperivm.
Pline ajoute que la preuve se trouve sur les autels où sont présentes, des inscriptions sur les couches d’Agrippine.
Uersiculi imperante mox eo diuulgati apud hibernas legiones procreatum indicant:
Les versets suivants, gravés peu de temps après sa naissance dans les quartiers hivernaux des légions indiquent:

In castris natus, patriis nutritus in armis,
dans le camp et élevé au milieu des armes,
                  Jam designati principis omen erat.
Dès sa naissance, c’était un présage.

Ego in actis, Antii editum, invenio.
Je trouve, dans les actes, qu’il est né à Antium.
Gaetulicum refellit Plinius quasi mentitum per adulationem, ut ad laudes iuuenis gloriosique principis aliquid etiam ex urbe Herculi sacra sumeret :
Gétulicus est réfuté par Pline et souligne qu’il s’agit d’un mensonge dû à sa grande adulation, pour que la gloire d’un prince jeune et glorieux se retrouve sous les hospices d’une ville consacrée à Hercule :
abusumque audentius mendacio, quod ante annum fere natus Germanico filius Tiburi fuerat, appellatus et ipse C. Caesar, de cuius amabili pueritia immaturoque obitu supra diximus. 
il souligne que ce fut renforcé par la naissance d’un autre fils de Germanicus à Tibur, également appelé Caius César mort prématurément.
Plinium arguit ratio temporum.
Pline fut contredit par la suite.
Nam qui res Augusti memoriae mandarunt,
Germanicum exacto consulatu in Galliam missum consentiunt iam nato Gaio. 
Les historiens d’Auguste conviennent que Germanicus n’a été envoyé en Gaule qu’à la fin de son consulat, quand Caius était déjà né.
Nec Plini opinionem inscriptio arae quicquam adiuuerit,
Et l’inscription sur l’autel n’ajoute que peu de force à l’opinion de Pline, 
cum Agrippina bis in ea regione filias enixa sit, et qualiscumque partus sine ullo sexus discrimine puerperium uocetur,
car Agrippine donna deux fois naissance à des filles dans cette région, et tout accouchement, sans distinction de sexe, est appelé postpartum – puerpérium,
quod antiqui etiam puellas pueras, sicut et pueros puellos dictitarent.
car les anciens hommes appelaient les filles pueras, et les jeunes gens puellos.
Extat et Augusti epistula, ante paucos quam obiret menses ad Agrippinam neptem ita scripta de Gaio hoc
Il existe une lettre écrite par Auguste, à sa petite-fille Agrippine, quelques mois avant sa mort, à propos du Caius en question
–neque enim quisquam iam alius infans nomine pari tunc supererat-:
– plus aucun autre enfant ne portait ce nom  :
« puerum Caium quintodecimo kalendas junii, si Dii volent, ut ducerent Talarius et Asellius, heri cum his constitui.
« le garçon Caius le quinzième jour avant les calendes de juin [18 mai], si les dieux le veulent, sera mené par Talarius et Asellius , ainsi hier me suis-je entendu avec eux.
mitto praeterea cum eo ex seruis meis medicum, quem scripsi Germanico si uellet ut retineret.
J’envoie avec lui d’ailleurs un de mes esclaves qui est médecin, et j’ai écrit à Germanicus qu’il le garder s’il le souhaite.
Ualebis, mea Agrippina, et dabis operam ut ualens peruenias ad Germanicum tuum. »
Adieu, mon Agrippine, et prends soin de venir en bonne santé auprès de ton Germanicus. »
Abunde parere arbitror non potuisse ibi nasci Gaium, quo prope bimulus demum perductus ab urbe sit.
Je pense que cela suffit pour dire que Caius n’a pas pu naître là, où vers ses deux ans il vint de Rome. 
Uersiculorum quoque fidem eadem haec eleuant et eo facilius, quod ii sine auctore sunt.
Cette lettre affaiblit également notre confiance dans les versets, d’autant plus qu’ils sont anonymes.
Sequenda est igitur, quae sola [auctor] restat et publici instrumenti auctoritas,
Nous devons donc, le seul valable, rester sous l’autorité du document public,
praesertim cum Gaius Antium omnibus semper locis atque secessibus praelatum non aliter quam natale solum dilexerit tradaturque etiam, 
d’autant plus que Caius aimait Antium comme lieux de retraite, et même la préférait à sa terre natale, d’une autre manière,
sedem ac domicilium imperii taedio urbis transferre eo destinasse.
il se dit même qu’il la destinait à en faire siège et demeure de l’empire par lassitude de Rome.

La Mort de Germanicus par Nicolas Poussin

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

CALIGULA de SUETONE – Chapitre VII – De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONE CALIGULA

 Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam

Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

VII

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

CHAPITRE VII

Tiberius_palermo Caligula Suetone

Vita Gai

Le mariage et les enfants de Germanicus

 Habuit in matrimonio Agrippinam, M. Agrippae et Iuliae filiam, et ex ea nouem liberos tulit:
Il avait pour femme Agrippine l’Aînée, fille de Marcus Vipsanius Agrippa et de Julia Caesaris filia, qui lui donna neuf enfants,
quorum duo infantes adhuc rapti, unus iam puerascens insigni festiuitate,
dont deux moururent très tôt, et un pendant son adolescence,
cuius effigiem habitu Cupidinis in aede Capitolinae Veneris Liuia dedicauit,
Livia mit son effigie sous la protection de Cupidon, et la consacra dans le temple de Vénus au Capitole,
Augustus in cubiculo suo positam, quotiensque introiret, exosculabatur;
 Auguste dans sa chambre la plaça, et, aussi souvent qu’il le pouvait, entrait lui témoigner son affection ;
 ceteri superstites patri fuerunt,
les autres enfants survécurent à leur père,
tres sexus feminini, Agrippina Drusilla Liuilla, continuo triennio natae;
trois filles, Julia Agrippina (Agrippine la Jeune) , Julia Drusilla et Julia Livilla, nées successivement tous les ans ;
totidem mares, Nero et Drusus et C. Caesar.
et trois garçons, Néron (Nero Iulius Caesar), Drusus (Drusus Iulius Caesar), et Caius César (Caligula).
 Neronem et Drusum senatus Tiberio criminante hostes iudicauit.
L‘accusation de Tibère poussa le sénat à déclarer Néron et Drusus ennemis publics.

La Mort de Germanicus par Nicolas Poussin

 

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

CALIGULA de SUETONE – V – De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONE CALIGULA

 Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam

Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

V

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

V

Tiberius_palermo Caligula Suetone

Vita Gai

LA DOULEUR COLLECTIVE A L’ANNONCE
DE LA MORT DE GERMANICUS

Tamen longe maiora et firmiora de eo iudicia in morte ac post mortem extiterunt.
Pourtant, les réactions fortes et louangeuses arrivèrent à l’annonce de sa mort et immédiatement après.
Quo defunctus est die, lapidata sunt templa, subuersae deum arae, Lares a quibusdam familiares in publicum abiecti, partus coniugum expositi. 
Le jour où il mourutles temples furent lapidés, les dieux renversés, tandis que d’autres jetèrent leurs dieux Lares dans la rue ou montrèrent leurs enfants nouveau-nés.
Quin et barbaros ferunt, quibus intestinum quibusque aduersus nos bellum esset, uelut in domestico communique maerore consensisse ad indutias;
Bien plus, il s’est dit que les barbares engagés dans la guerre contre nous avaient unanimement consenti à une trêve, comme des membres de la commune ;
regulos quosdam barbam posuisse et uxorum capita rasisse ad indicium maximi luctus; 
certains princes coupèrent leur barbe et rasèrent la tête de leurs épouses, comme un signe de grand deuil ;
regum etiam regem et exercitatione uenandi et conuictu megistanum abstinuisse, quod apud Parthos iusti[ti] instar est.
même le roi des rois ne participa pas à son exercice de chasse et s’abstint de banquets avec les grands, qui, chez les Parthes équivaut à la fermeture des tribunaux.

 

La Mort de Germanicus par Nicolas Poussin

 

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

CALIGULA de SUETONE – SOMMAIRE- De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONIUS CALIGULA

 Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam



Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

SOMMAIRE

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

TABLE DES MATIERES

Tiberius_palermo Caligula Suetone

Vita Gai

I
Les hauts faits de Germanicus

*

II
Germanicus tué par Tibère et Pison

*

III
Portrait de Germanicus

*

IV
La popularité de Germanicus

*

V
La douleur collective à l’annonce
de la mort de Germanicus

*

VI
La rumeur d’un rétablissement de Germanicus – L’abattement des Romains et le deuil public

*

VII
Le mariage et les enfants de Germanicus

*

VIII
Sur le lieu de naissance de Caligula

*

IX
La dévotion des troupes envers Caligula

*

X
Les Premiers pas de Caligula dans le monde

*

XI
La mauvaise nature de Caligula

*

XII
Les projets de Caligula contre Tibère

*

XIII
La route de Caligula vers l’empire

*

XIV
Caligula empereur

*

XV

————-

La Mort de Germanicus par Nicolas Poussin

 

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

CALIGULA de SUETONE – IV – De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONIUS CALIGULA

 Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam

Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

IV

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

IV

Tiberius_palermo Caligula Suetone

Vita Gai

Quarum uirtutum fructum uberrimum tulit, sic probatus et dilectus a suis, ut Augustus–omitto enim necessitudines reliquas–diu cunctatus an sibi successorem destinaret, adoptandum Tiberio dederit; 
Il récolta les fruits abondants de ces vertus, car il était si respecté et aimé par ses proches qu’Auguste rien du reste de sa famille ici ne sera dit après avoir longtemps hésité pour savoir si oui ou non il le nommerait son successeur, le fit adopter par Tibère ;
sic uulgo fauorabilis, ut plurimi tradant, quotiens aliquo adueniret uel sicunde discederet, prae turba occurrentium prosequentiumue nonnumquam eum discrimen uitae adisse,
Donc, les gens ordinaires étaient épris de Germanicus, de sorte que beaucoup de narrateurs ont signalé, qu’à chaque départ ou arrivée, il était poursuivi par la foule au risque de sa vie,
e Germania uero post compressam seditionem reuertenti praetorianas cohortes uniuersas prodisse obuiam, quamuis pronuntiatum esset, ut duae tantum modo exirent, populi autem Romani sexum, aetatem, ordinem omnem usque ad uicesimum lapidem effudisse se. 
quand il revint de Germanie, cependant, après avoir jugulé l’épidémietoutes les cohortes prétoriennes allèrent à sa rencontre, bien que l’ordre eût été donné pour deux seulement, et les gens de tous les âge, de tout sexe, ou de tout rang, allèrent jusqu’au vingtième milliaire.

 

La Mort de Germanicus par Nicolas Poussin

 

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

CALIGULA de SUETONE – II – De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONIUS CALIGULA

 Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam

Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

II

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

II

Tiberius_palermo Caligula Suetone

Vita Gai

Obiit autem, ut opinio fuit, fraude Tiberi, ministerio et opera Cn. Pisonis :
Les causes de sa mort furent attribuées aux ruses de Tibère, aidé et encouragé par Pison :
 qui sub idem tempus Syriae praepositus, nec dissimulans offendendum sibi aut patrem aut filium, quasi plane ita necesse esset, etiam aegrum Germanicum grauissimis uerborum ac rerum acerbitatibus nullo adhibito modo adfecit;
Pison, gouverneur de Syrie, dans le même temps ne dissimulait pas son opposition au père ou au fils, et avec force il ne cessa jamais de montrer une hostilité amère envers Germanicus en paroles et de la nuisance dans ses actes ;
propter quae, ut Romam rediit, paene discerptus a populo, a senatu capitis damnatus est.
à ce titre, quand il revint à Rome, il fut presque mis en pièces par le peuplefut condamné à mort par le sénat.

La Mort de Germanicus par Nicolas Poussin

 

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

CALIGULA de SUETONE – I – De vita duodecim Caesarum libri VIII- SUETONIUS CALIGULA

 Caius Suetonius Tranquillus


De vita duodecim Caesarum libri VIII
litterarum – Littérature Latine
Suétone Caligula
suetonius caligula

Suetone Caligula artgitato De vita duodecim Caesarum libri VIII

Poeticam Latinam

Traduction Jacky Lavauzelle

IMG_4840

SUETONE
 Caius Suetonius Tranquillus
Vers 70 – Vers 122

I

De vita duodecim Caesarum         libri VIII

CALIGULA

I

Tiberius_palermo Caligula Suetone

Vita Gai

Germanicus, C. Caesaris pater, Drusi et minoris Antoniae filius, a Tiberio patruo adoptatus, quaesturam quinquennio ante, quam per leges liceret, et post eam consulatum statim gessit :
Germanicus, père de Caius Julius César Caligula, fils de Drusus et la jeune Antonia, par son oncle paternel Tibère fut adopté, puis responsable de la questure cinq ans avant l’âge légal et puis occupa le poste au consulat :
missusque ad exercitum in Germaniam, excessu Augusti nuntiato, legiones uniuersas imperatorem Tiberium pertinacissime recusantis et sibi summam rei p. deferentis incertum pietate an constantia maiore compescuit ;
il fut envoyé à l’armée en Germanie, et quand la mort d’Auguste fut annoncée, toutes les légions refusèrent obstinément à reconnaître Tibère empereur et lui déféraient le plus haut commandement, mais avec une grande constance il les contint ;
atque hoste mox deuicto triumphauit.
et l’ennemi fut vaincu, et bientôt il triompha.
Consul deinde iterum creatus ac prius quam honorem iniret ad componendum Orientis statum expulsus, cum Armeniae regem deuicisset, Cappadociam in prouinciae formam redegisset, annum agens aetatis quartum et tricensimum diuturno morbo Antiochiae obiit, non sine ueneni suspicione.
Consul pour la deuxième fois, avant même sa prise de poste, il courut pour rétablir l’ordre en Orient, donna un roi en Arménie et réduisit la Cappadoce à la taille d’une province, d’une longue maladie, à Antioche, il mourut, dans sa trente-quatrième année, non sans quelques soupçons d’empoisonnement.
Nam praeter liuores, qui toto corpore erant, et spumas, quae per os fluebant, cremati quoque cor inter ossa incorruptum repertum est, cuius ea natura existimatur, ut tinctum ueneno igne confici nequeat.
Car, outre les taches sombres qui apparaissaient sur tout le corps, et de la mousse sur la bouche, et bien que réduit en cendres, son cœur a été retrouvé intact au milieu de ses os, et il se dit que ce qui baigne dans le poison ne peut être détruit.

La Mort de Germanicus par Nicolas Poussin

********************************
Traduction Jacky Lavauzelle
Artgitato
********************************

 

Canzoniere Poet – LE CHANSONNIER Pétrarque Sonnet 44-CANZONIERE PETRARCA SONETTO 44

CANZONIERE POET
Traduction – Texte Bilingue
Le Chansonnier PETRARQUE 44
LITTERATURE ITALIENNE

Letteratura Italiana

PETRARQUE

Francesco PETRARCA
1304 – 1374

Traduction Jacky Lavauzelle

——–


Canzoniere Petrarca Sonetto 44

LE CHANSONNIER PETRARQUE
Sonnet 44

Rerum vulgarium fragmenta

Fragments composés en vulgaire

PRIMA PARTE
Première Partie

44/366

Que’che ’n Tesaglia ebbe le man’ sí pronte
César qui en Thessalie avait promptement
a farla del civil sangue vermiglia,
fait rougir la terre du sang vermeil,
pianse morto il marito di sua figlia,
pleura la mort de Pompée, le mari de sa fille,…

********************
Traduction Jacky Lavauzelle
ARTGITATO
*********************

canzoniere Petrarca sonetto 44
le chansonnier Pétrarque sonnet 44
canzoniere poet

Canzoniere Poet – LE CHANSONNIER Pétrarque Sonnet 41-CANZONIERE PETRARCA SONETTO 41

CANZONIERE POET
Traduction – Texte Bilingue
Le Chansonnier PETRARQUE 41
LITTERATURE ITALIENNE

Letteratura Italiana

PETRARQUE

Francesco PETRARCA
1304 – 1374

Traduction Jacky Lavauzelle

——–

——–


Canzoniere Petrarca Sonetto 41

LE CHANSONNIER PETRARQUE
Sonnet 41

Rerum vulgarium fragmenta

Fragments composés en vulgaire

PRIMA PARTE
Première Partie

41/366

Quando dal proprio sito si rimove
Quand de son propre lieu il part loin
l’arbor ch’amò già Phebo in corpo humano,
l’arbre qu’aima Phébus en son corps humain,
sospira et suda a l’opera Vulcano,
soupire et transpire à son ouvrage Vulcain,…

********************
Traduction Jacky Lavauzelle
ARTGITATO
*********************

canzoniere Petrarca sonetto 41
le chansonnier Pétrarque sonnet 41
canzoniere poet