L’HISTOIRE DE ROSTEVAN ამბავი როსტევან ROI DES ARABES არაბთა მეფისა
VERSETS DE 62 A 66 ___________________________
Bataille navale, Mamouka Tavaqalachvili, 1646
LXII LA VIEILLESSE EST SUR MOI
ეგე არ მიმძიმს, ვაზირო, ესეა, რომე მწყენია: ege ar mimdzims, vaziro, esea, rome mts’q’enia : Cela ne me dérange pas, vizir, mais ce qui me trouble est ceci : სიბერე მახლავს, დავლიენ სიყმაწვილისა დღენია, sibere makhlavs, davlien siq’mats’vilisa dghenia, La vieillesse est sur moi, les jours de ma jeunesse sont finis,…
**
LXIII PERSONNE, ÉXCEPTÉ AVTANDIL
ერთაი მიზის ასული, ნაზარდი სათუთობითა; ertai mizis asuli, nazardi satutobita; Je n’ai qu’une seule fille en ce monde, élevée avec tendresse, ..
**
LXIV UN SOURIRE IRRÉSISTIBLE
ყმა მეფისა ბრძანებასა ლაღი წყნარად მოისმენდა, q’ma mepisa brdzanebasa laghi ts’q’narad moismenda, Ce serviteur écoutait calmement les propos du roi, ….
**
LXV DE QUOI RIS-TU ?
კვლა უბრძანა: « თავსა ჩემსა, რას იცინი, რად დამგმეო? » k’vla ubrdzana: « tavsa chemsa, ras itsini, rad damgmeo? » Encore une fois, il demanda : « Mais voyons, de quoi ris-tu et pourquoi ?« …
**
LXVI AVTANDIL JURE SUR TINATINE
უბრძანა: « რადმცა ვიწყინე თქმა შენგან საწყინარისა! » ubrdzana: « radmtsa vits’q’ine tkma shengan sats’q’inarisa! » Le Roi dit alors : « Je peux te dire que rien en toi ne peut me désoler !« …
L’HISTOIRE DE ROSTEVAN ამბავი როსტევან ROI DES ARABES არაბთა მეფისა
VERSETS DE 57 A 61 ___________________________
Bataille navale, Mamouka Tavaqalachvili, 1646
LVII QUEL EST LE CHAGRIN DU ROI ?
თავსა ზის პირ-მზე ავთანდილ, მჭვრეტთაგან მოსანდომია, tavsa zis p’ir-mze avtandil, mch’vret’tagan mosandomia, Avtandil est assis en tête et son visage illumine,….
**
LVIII AVTANDIL ET LE VIZIR SOGRAT
თქვეს, თუ: « მეფე ცუდსა რასმე გონებასა ჩავარდნილა, tkves, tu: « mepe tsudsa rasme gonebasa chavardnila, Ils dirent : «Le roi a de mauvaises pensées….
**
LIX
AVTANDIL ET LE VIZIR SOGRAT (2)
ადგეს სოგრატ და ავთანდილ ტანითა მით კენარითა, adges sograt’ da avtandil t’anita mit k’enarita, Sograt et l’altier Avtandil se levèrent ensemble,…
L’HISTOIRE DE ROSTEVAN ამბავი როსტევან ROI DES ARABES არაბთა მეფისა
VERSETS DE 52 A 56 ___________________________
Bataille navale, Mamouka Tavaqalachvili, 1646
LII LA REINE DONNE SES TRÉSORS
მოიხმო მისი გამზრდელი, ერთგული, ნაერთგულევი, moikhmo misi gamzrdeli, ertguli, naertgulevi, Elle appela son précepteur, fidèle et dévoué,…
**
LIII NE ME CACHEZ RIEN
მას დღე გასცემს ყველაკასა სივაჟისა მოგებულსა, mas dghe gastsems q’velak’asa sivazhisa mogebulsa, Elle distribua ce jour-là tous ses biens acquis depuis sa naissance,…
**
LIV OUVREZ LES TRÉSORS !
უბრძანა: « წადით, გახსენით, რაცა სად საჭურჭლენია! ubrdzana: « ts’adit, gakhsenit, ratsa sad sach’urch’lenia! Elle ordonna : « Allez, ouvrez tous ces trésors !…
**
LV UNE VÉRITABLE TEMPÊTE
ალაფობდეს საჭურჭლესა მისსა, ვითა ნათურქალსა, alapobdes sach’urch’lesa missa, vita naturkalsa, Tous dérobent des trésors, comme d’un butin Turc, …
**
LVI LE CHAGRIN DE LA REINE
დღე ერთ გარდახდა.პურობა, სმა-ჭამა იყო, ხილობა, dghe ert gardakhda.p’uroba, sma-ch’ama iq’o, khiloba, Un jour après. L’heure du banquet. Boissons et mets à volonté ;…
L’HISTOIRE DE ROSTEVAN ამბავი როსტევან ROI DES ARABES არაბთა მეფისა
VERSETS DE 47 A 51 ___________________________
XLVII DES LARMES DE ROSE
მამისა ტახტსა საჯდომად თავი არ ეღირსებოდა, mamisa t’akht’sa sajdomad tavi ar eghirseboda, Elle croyait ne pas être digne de s’asseoir sur le trône de son père,…
**
XLVIII SOIS CALME ET PERSPICACE !
უბრძანა: « ნუ სტირ, ასულო, ისმინე ჩემი თხრობილი: ubrdzana: « nu st’ir, asulo, ismine chemi tkhrobili: Le Roi ordonna alors : « Ne t’afflige pas, ma fille, écoute mon histoire :…
**
XLIX BIENVEILLANT ENVERS LES PETITS ET LES GRANDS
ვარდთა და ნეხვთა ვინათგან მზე სწორად მოეფინების, vardta da nekhvta vinatgan mze sts’orad moepinebis, Sur les roses comme sur le fumier, le soleil brille également, …
**
L L’ALOÈS DANS LE JARDIN D’ÉDEN
მეფეთა შიგან სიუხვე, ვით ედემს ალვა, რგულია; mepeta shigan siukhve, vit edems alva, rgulia; L’abondance chez les rois est comme l’aloès dans le jardin d’Éden ; …
**
LI LE SOLEIL VOULAIT RESSEMBLER A TINATINE
ამა მამისა სწავლასა ქალი ბრძნად მოისმინებდა, ama mamisa sts’avlasa kali brdznad moisminebda, La jeune fille écoutait sagement les enseignements de son père,…
L’HISTOIRE DE ROSTEVAN ამბავი როსტევან ROI DES ARABES არაბთა მეფისა
VERSETS DE 42 A 46 ___________________________
Bataille navale, Mamouka Tavaqalachvili, 1646
XLII AVTANDIL JOYEUX D’AVOIR UNE NOUVELLE REINE
რა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა, ra meped dasma mepeman brdzana misisa kalisa, Quand le Roi officialise l’intronisation de sa fille comme Reine,…
**
XLIII TINATINE ILLUMINERA LE MONDE
არაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მფლობელმან: arabets gastsa brdzaneba didman arabta mplobelman: L’Arabie toute entière apprit le dessein du souverain :…
**
XLIV LA CÉRÉMONIE D’INTRONISATION AVEC AVTANDIL et SOGRAT
მოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი განმრავლდა ხასისა: movides srulni arabni, jari ganmravlda khasisa: Tous les Arabes arrivent alors, des foules immenses se massent :…
**
XLV L’INTRONISATION DE TINATINE
თინათინ მიჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა, tinatin mihq’avs mamasa p’irita mit natelita, Tinatine, au bras de son père, a le visage lumineux ;…
**
XLVI TINATINE EST LOUÉE PAR LE PEUPLE TOUT ENTIER
უკუდგეს და თაყვანის-სცეს მეფემან და მისთა სპათა, uk’udges da taq’vanis-stses mepeman da mista sp’ata, Le Roi et son armée se retirent dans un profond hommage,…
L’HISTOIRE DE ROSTEVAN ამბავი როსტევან ROI DES ARABES არაბთა მეფისა
VERSETS DE 37 A 41 ___________________________
*************
XXXVII LA PUISSANCE DE LA ROSE
ვაზირთა ჰკადრეს: « მეფეო, რად ჰბრძანეთ თქვენი ბერობა? vazirta hk’adres: « mepeo, rad hbrdzanet tkveni beroba? Les vizirs lui dirent alors : « Roi, pourquoi évoquez-vous votre âge ? ვარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს მისივე ჯერობა: vardi tu gakhmes, egretsa gvmartebs misive jeroba: Si une rose se flétrit, elle peut encore tant nous donner : მისივე ჰმეტობს ყოველსა სული და ტურფა ფერობა. misive hmet’obs q’ovelsa suli da t’urpa peroba. Son parfum et sa couleur explosent dans son monde. მთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?! mtvaresa mtskhralsa varsk’vlavman vitamtsa hk’adra mt’eroba?! Comment l’étoile peut-elle faire des reproches à la lune décroissante ?!
**
XXXVIII DIRE CE QUE LE CŒUR EXPRIME
« მაგას ნუ ჰბრძანებთ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია, « magas nu hbrdzanebt, mepeo, jert vardi ar dagch’nobia, « Ne parlez pas de la sorte, ô Roi, car votre rose n’est nullement fanée, თქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია; tkveni tatbiri avitsa skhvisa k’argisa mjobia; Vos conseils sont encore bien les mieux avisés ; ხმდა განაღამცა საქმნელად, რაცა თქვენ გულსა გლმობია: khmda ganaghamtsa sakmnelad, ratsa tkven gulsa glmobia: Mais comme il est louable de dire ce qui est dans votre cœur : სჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია. sjobs da mas miets mepoba, visgan mze shenaplobia. Et comme il est préférable de lui donner la royauté que le soleil illumine.
**
XXXIX UNE SOUVERAINE LUMINEUSE
თუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ ღმრთისა დანაბადია; tutsa kalia, khelmts’iped mart ghmrtisa danabadia; Quoique femme, comme souveraine, elle est la semence de Dieu ; არ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია; ar gatnevt, itsis mepoba, utkvenod gvitkvams k’vla dia; Nous le savons, elle connaît le royaume, sans vouloir vous flatter ; შუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია. shukta mistaebr sakmetsa misi mzebr ganatskhadia. Ses actes ont déjà l’éclat du plus parfait soleil. ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია ». lek’vi lomisa sts’oria, dzu iq’os, tunda khvadia ». Mâles ou femelles, les lionceaux sont toujours égaux. »
**
XL LE FRINGANT COMMANDANT AVTANDIL
ავთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამირ-სპასალარისა, avtandil iq’o sp’asp’et’i, dze amir-sp’asalarisa, Avtandil était commandant, fils du ministre de la marine, საროსა მჯობი ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა, sarosa mjobi nazardi, msgavsi mzisa da mtvarisa, Élancé, tel un svelte cyprès, comparable au soleil et à la lune, ჯერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა; jert uts’veruli, sadaro brol-mina satsnobarisa; Les joues encore imberbes, le teint d’un cristal lumineux ; მას თინათინის შვენება ჰკლვიდის წამწამთა ჯარისა. mas tinatinis shveneba hk’lvidis ts’amts’amta jarisa. Il ne redoutait que la beauté de Tinatine et la profondeur de ses cils.
**
XLI UN CŒUR BRISÉ
გულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად; gulsa missa mijnuroba misi hkonda damalulad; L’amour qui occupait son cœur était profondément caché ; რა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად; ra mohshordis, ver-mch’vret’elman vardi shekmnis per-nak’lulad; Pendant ses absences, sa vue s’abîmait, comme la couleur de la rose qui pâlit ; ნახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად. nakhis, tsetskhli gauakhldis, ts’q’luli gakhdis upro ts’q’lulad. Quand il la voyait, le feu se renouvelait et il s’en trouvait ulcéré. საბრალოა სიყვარული, კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად! sabraloa siq’varuli, k’atssa sheikms gul-mok’lulad! L’amour doit être trouvé, quand l’homme porte ainsi un cœur brisé !
L’HISTOIRE DE ROSTEVAN ამბავი როსტევან ROI DES ARABES არაბთა მეფისა
VERSETS DE 32 A 36 ___________________________
***********
XXXII LES QUALITÉS DE ROSTEVAN
**
იყო არაბეთს როსტევან, მეფე ღმრთისაგან სვიანი, iq’o arabets rost’evan, mepe ghmrtisagan sviani, Il existait un certain Rostevan d’Arabie, roi par la grâce de Dieu,…
XXXIII LA FILLE UNIQUE DE ROSTEVAN
**
სხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტო ასული, skhva dze ar esva mepesa, mart oden mart’o asuli, Il n’avait pas de fils, seulement une fille unique,…
XXXIV LA LUMINEUSE TINATINE
**
მისი სახელი – თინათინ, არს ესე საცოდნარია! misi sakheli – tinatin, ars ese satsodnaria!… Tinatine était son nom, ne l’oubliez pas !…
XXXV LA ROSE, LE SOLEIL ET LA LUNE
**
უბრძანა: « გკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბნაროსა: ubrdzana: « gk’itkhav sakmesa, ertgan sasaubnarosa: Il dit alors : « Je souhaite vous demander un conseil avisé :…
XXXVI LA VIEILLESSE, LE PLUS DUR DES FLÉAUX
**
მე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია, me gardasrulvar, sibere mch’irs, ch’irta upro dznelia, Je me meurs, la vieillesse est dure, le plus dur de tous les fléaux,…
ამა საქმესა მიჯნური ნუ უხმობს მიჯნურობასა: ama sakmesa mijnuri nu ukhmobs mijnurobasa: Dans ce cas, le midjnour ne doit pas appeler cela l’Amour :…
**
XXVII LE PLUS NOBLE AMOUR
არს პირველი მიჯნურობა არ-დაჩენა ჭირთა, მალვა, ars p’irveli mijnuroba ar-dachena ch’irta, malva, Le premier et le plus noble amour, toujours se dissimule,…
**
XXVIII L’AMOUR VÉRITABLE
ხამს, თავისსა ხვაშიადსა არვისთანა ამჟღავნებდეს, khams, tavissa khvashiadsa arvistana amzhghavnebdes, La voix montre le chemin à celui qui entend,…
**
XXIX AVOIR LE CŒUR BRISÉ
მას უშმაგო ვით მიენდოს, ვინ მოყვარე გაამჩივნოს? mas ushmago vit miendos, vin moq’vare gaamchivnos? Comment faire confiance à un amant sans ardeur ?…
**
XXX AIMER SANS AIMER
მიკვირს, კაცი რად იფერებს საყვარლისა სიყვარულსა: mik’virs, k’atsi rad iperebs saq’varlisa siq’varulsa: Je me demande pourquoi un homme aime sans aimer :…
**
XXXI LA SOLITUDE DU MIDJNOUR
თუ მოყვარე მოყვრისათვის ტირს, ტირილსა ემართლების; tu moq’vare moq’vrisatvis t’irs, t’irilsa emartlebis; Si un amant pleure véritablement son amante, nous pleurons avec lui ;…
მას ერთსა მიჯნურობასა ჭკვიანნი ვერ მიჰხვდებიან, mas ertsa mijnurobasa ch’k’vianni ver mihkhvdebian, Cet amour ne sera pas compris par les sages,…
**
XXII L’AMANT FOU ou MIDJNOUR
მიჯნური შმაგსა გვიქვიან არაბულითა ენითა, mijnuri shmagsa gvikvian arabulita enita, « Midjnour », en arabe, désigne l’amant « fou »…
**
XXIII LES VERTUS DU MIDJNOUR
მიჯნურსა თვალად სიტურფე ჰმართებს მართ ვითა მზეობა, mijnursa tvalad sit’urpe hmartebs mart vita mzeoba, Pour le midjnour, il se doit de posséder les vertus suivantes : …
**
XXIV AMOUR & LIBERTINAGE
მიჯნურობა არის ტურფა, საცოდნელად ძნელი გვარი; mijnuroba aris t’urpa, satsodnelad dzneli gvari; Aimer est chose fragile, difficile à aborder ;…
**
XXV LA CONSTANCE DE L’AMANT
ხამს მიჯნური ხანიერი, არ მეძავი, ბილწი, მრუში, khams mijnuri khanieri, ar medzavi, bilts’i, mrushi, La constance est la marque de l’amant, dépourvu d’intempérances,…
Bataille navale, Mamouka Tavaqalachvili, 1646Mihály Zichy, Chota Roustavéli présente son poème à la reine Tamar, vers 1880
XVI LES MOTS ET LES FLÈCHES
მეორე ლექსი ცოტაი, ნაწილი მოშაირეთა, meore leksi tsot’ai, nats’ili moshaireta, Deuxièmement, les mots ne sont qu’un élément de la poésie,…
**
XVII DE LA CHANSON POUR L’INSTANT
მესამე ლექსი კარგი არს სანადიმოდ, სამღერელად, mesame leksi k’argi ars sanadimod, samgherelad, Troisièmement, la chanson convient à la fête,…
**
XVIII UNE VOIX RARE ET FRAGILE
ხამს, მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს, khams, melekse nach’irvebsa missa tsudad ar abrk’mobdes, La voix du poète ne doit pas s’épuiser vainement,…
**
XIX COMME UN LÉOPARD
ჩემი აწ ცანით ყოველმან, მას ვაქებ, ვინცა მიქია; chemi ats’ tsanit q’ovelman, mas vakeb, vintsa mikia; Je la louerai, quant à moi, comme jadis je l’ai chantée…
**
XX L’AMOUR PREMIER
ვთქვა მიჯნურობა პირველი და ტომი გვართა ზენათა, vtkva mijnuroba p’irveli da t’omi gvarta zenata, Je parle de l’amour premier et divine est sa nature,…
